Mauro Codussi
| Imię i nazwisko | Maurus de Cudussis de Lentina | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 1440 | ||
| Data i miejsce śmierci | 1504 | ||
| Narodowość | włoska | ||
| Dziedzina sztuki | architektura | ||
| Epoka | renesans | ||
| Ważne dzieła | |||
| |||
| |||
Mauro Codussi, znany też jako: Mauro Coducci, Mauro Bergamasco, Moretus, Moro de Martiri, Moro da S. Zaccaria, Moro Lombardo, Maurus de Cudussis de Lentina (ur. 1440 w Lennie, zm. 1504 w Wenecji) – włoski architekt epoki odrodzenia, znany z projektów weneckich kościołów, w tym San Michele in Isola, pierwszego renesansowego kościoła w tym mieście.
Życiorys i twórczość
Mauro Codussi urodził się jako syn Martina w Lennie. Nic pewnego nie wiadomo o jego życiu przed jego przybyciem do Wenecji w 1469 roku. Miał dwóch synów, Domenica, handlarza suknem i Santina[1].
Budowle sakralne
Około 1469 roku rozpoczęto budowę kościoła San Michele in Isola[1]. Nie wiadomo, dlaczego kameduli akurat Codussiemu zaproponowali sporządzenie projektu świątyni. Możliwe, że był wcześniej zaangażowany w budowę ich kościoła w Rawennie[2]. Fasada kościoła, ukończona w 1475 roku, jest znaczącym przykładem wczesnego renesansu w Wenecji, stanowiąc precyzyjne połączenie architektury i kamiennego detalu[3]. Codussi przypuszczalnie zaprojektował barco, wsparty na arkadach chór klasztorny, który przecina w poprzek kościół[4].
4 sierpnia 1482 roku patriarcha Wenecji, Maffeo Gerardo, podpisał umowę z Codussim dotyczącą odbudowy i wzmocnienia kampanili kościoła San Pietro di Castello, rażonej piorunem. Prace przy niej trwały 6 lat[5]. Kampanila została również nakryta kopułą, (rozebraną w 1670 roku), która miała nadać budynkowi inny wygląd, z wyraźnymi odniesieniami do tradycji wenecko-bizantyńskiej[1].
W 1483 roku Codussi został „proto” (pierwszym architektem) kościoła San Zaccaria. Musiał pogodzić gotycki jeszcze styl swego poprzednika, Antonia Gambella (zmarłego w 1481 roku), z nowymi wymogami weneckiego renesansu[1]. Dobudował górne kondygnacje kościoła, oraz renesansowe kolumny wewnątrz[6]. Jego dziełem jest również pięciokondygnacyjna, marmurowa fasada (gotycka jedynie w dolnej części)[7], ukończona w latach 1485–1490[8]. Poszczególne jej kondygnacje zdobią dekoracyjne nisze, kolumny, pilastry i wysokie, renesansowe okna. Szczyt wieńczy półokrągły, bogato rzeźbiony tympanon, ozdobiony okrągłym oknem i figurami świętych[7].
W 1483 roku spłonęło wschodnie skrzydło Pałacu Dożów. Wkrótce potem ogłoszono przetarg na jego odbudowę. Choć źródła wymieniają Antonia Rizziego jako architekta związanego z odbudową, to wykonawstwo robót, z uwagi na styl, przypisać można Codussiemu. Zaprojektował on dwie całkowicie różne fasady, jedną od strony Rio di Palazzo, a drugą od strony dziedzińca. Zaprojektował również bogate dekoracje ścienne[2].
W latach 1483–1499 przy kościele Santi Apostoli zbudowano według projektu Codussiego kaplicę, przeznaczoną dla rodziny królowej Cypru, Katarzyny Cornaro[9].
W styczniu 1491 roku Codussi kierował pracami rekonstrukcyjnymi przy Scuoli Grande di San Marco, ukończonym w 1495 roku. Większość krytyków, porównując fasadę Scuoli z fasadą kościoła San Zaccaria, przypisuje Codussiemu fakturę majestatycznych łuków szczytu fasady[1].
15 listopada 1491 roku Codussi otrzymał zamówienie na zbudowanie kościoła Santa Maria Formosa. Prace nie zostały ukończone przed sierpniem 1497 roku. Kościół Santa Maria Formosa, z centralnym planem krzyża greckiego, o renesansowej prostocie linii, był zapowiedzią najważniejszego dzieła Codussiego, modelowego weneckiego kościoła renesansowego – San Giovanni Crisostomo. Codussi nie zdołał jednak ukończyć dzieła (zmarł w 1504 roku). Dokonał tego jego syn, Domenico[1].
-
Kościół San Michele in Isola, 1469–1478 -
kampanila kościoła San Pietro di Castello, 1482–1488 -
Kościół San Zaccaria, 1483–1490 (kontynuacja) -
Kaplica Cornerów przy kościele Santi Apostoli, 1483–1499 -
-
Kościół San Giovanni Crisostomo, 1495–1504
Budowle świeckie
Około 1490 roku Codussi rozpoczął budowę pałacu Corner Spinelli. Jego charakterystyczną fasadę, zwróconą w stronę Canal Grande, cechują dwa porządki architektoniczne, oraz biforia ze ślepymi oculusami w górnej części, stanowiące połączenie elementów późnogotyckich i renesansowych W 1481 roku rozpoczęto budowę pałacu Ca’ Vendramin Calergi. Przy budowie jego fasady Codussi wykorzystał swoje wcześniejsze doświadczenia, zdobyte przy budowie fasady pałacu Corner Spinelli[10].
Dziełem Codussiego była prawdopodobnie budowa wystawnych schodów Scuoli Grande di San Giovanni Evangelista, które zlecono mu po 13 maja w 1498 roku, po tym jak wstąpił do Bractwa św. Jana Ewangelisty[1].
Codussiemu przypisuje się również zbudowanie w latach 1496–1499 Wieży Zegarowej na Placu św. Marka oraz jej dwóch skrzydeł bocznych, zbudowanych w latach 1500–1506[1]. Tradycyjnie Codussiemu przypisywano również projekt Procurazzie Vecchie, obecnie jednak przypisuje się je Scarpagninowi[11]. Około 1500 roku Codussi zbudował Palazzo Zorzi Galeoni (jedno ze swych ostatnich dzieł), z fasadą zwróconą w stronę Rio di San Severo[12].
-
Scuola Grande di San Marco (górna część fasady), 1490 -
Ca’ Vendramin Calergi, 1481–1504 -
Palazzo Corner Spinelli, 1495–1500 -
Palazzo Zorzi Galeoni, ok. 1500 -
Wieża zegarowa, 1496–1506
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Alberto Tacco w: Treccani.it: CODUSSI, Mauro. www.treccani.it. [dostęp 2019-05-12]. (wł.).
- ↑ a b Huse, Wolters i Jephcott 1993 ↓, s. 27.
- ↑ Goy 2010 ↓, s. 101.
- ↑ Concina 1995 ↓, s. 250.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 82.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 48.
- ↑ a b Stefańska 1980 ↓, s. 131.
- ↑ VeneziaMuseo: Ciexa de Santa Zacaria. www.veneziamuseo.it. [dostęp 2019-05-12]. (wł.).
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 53.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 55.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 56.
- ↑ Zucchoni 1993 ↓, s. 58.
Bibliografia
- Guido Zucchoni: Venezia: guida all'architettura. Lupatoto: Arsenale Editrice, 1993. ISBN 978-88-7743-129-5. (wł.).
- Ennio Concina: Le chiese di Venezia: l'arte e la storia. Udine: Magnus Edizioni SpA, 1995. ISBN 88-7057-153-X. (wł.).
- Norbert Huse, Wolfgang Wolters, (tłum.) Edmund Jephcott: The Art of Renaissance Venice: Architecture, Sculpture, and Painting, 1460–1590. Wyd. reprint. Chicago, London: University of Chicago Press, 1993. ISBN 0-226-36109-8. (wł.).
- Goy Richard J: Venetian Vernacular Architecture: Traditional Housing in the Venetian Lagoon. Wyd. reprint. New York: Cambridge University Press, 2010. ISBN 978-0-521-15490-1. (wł.).
- Danuta Stefańska: Wenecja i okolice. Przewodnik turystyczny. Wyd. I. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980.
Kontrola autorytatywna (osoba):
- PWN: 3887224
- Britannica: biography/Mauro-Coducci
- Treccani: mauro-coducci
- Universalis: mauro-codussi
- БРЭ: 2078332
- NE.se: mauro-coducci
- SNL: Mauro_Coducci
- Catalana: 0018494
