Harold Pinter
Data i miejsce urodzenia | 10 października 1930 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci | 24 grudnia 2008 | ||
Narodowość | brytyjska | ||
Język | |||
Dziedzina sztuki | dramat, poezja, scenariusz | ||
Ważne dzieła | |||
| |||
Odznaczenia | |||
Nagrody | |||
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury
| |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Harold Pinter (ur. 10 października 1930 w Londynie, zm. 24 grudnia 2008 tamże) – angielski dramaturg, pisarz, reżyser teatralny i scenarzysta filmowy. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 2005, otrzymanej za „odkrywanie przepaści pod codzienną gadaniną i wymuszanie wejścia do zamkniętych przestrzeni ucisku” (uzasadnienie).
Zaliczany do czołowych przedstawicieli teatru absurdu. Pinter był też twórcą tzw. „komedii zagrożenia” (comedy of menace), obnażającej pozorność komunikacji między ludźmi i dramatyczną bezradność człowieka zarówno wobec świata zewnętrznego, jak i własnej podświadomości (Urodziny Stanleya, 1958, przekład pol. „Dialog” 10/1960).
Dzieciństwo
Pinter urodził się w żydowsko-brytyjskiej rodzinie, w dzielnicy Hackney w Londynie. Uczył się w Hackney Downs Grammar School i krótko w Royal Academy of Dramatic Art (RADA). Jako młodzieniec publikował poezję. Jak podawał sam dramaturg, jego żydowscy dziadkowie przybyli z Polski i Odessy.
Kariera
Harold Pinter rozpoczął pracę w teatrze jako aktor, pod pseudonimem „David Baron”. Jego pierwsza sztuka teatralna, The Room, została wykonana przez studentów Uniwersytetu w Bristolu w 1957.
Druga sztuka Pintera (która jest obecnie jedną z najbardziej znanych tego autora), The Birthday Party (1958), nie odniosła sukcesu, pomimo pozytywnej recenzji w „The Sunday Times”, napisanej przez wybitnego krytyka Harolda Hobsona. Jednakże po sukcesie The Caretaker w 1960, The Birthday Party była ponownie wystawiana w teatrach i spotykała się już z pozytywnym przyjęciem.
W 1973 został współpracownikiem dyrektora Royal National Theatre. Jego późniejsze sztuki były krótsze, wielokrotnie uznawane jako alegorie ucisku.
Pinter był również cenionym scenarzystą filmowym. Zasłynął ze współpracy z reżyserem Josephem Loseyem, dla którego napisał scenariusze do czterech głośnych filmów: Służący (1963), Modesty Blaise (1966), Wypadek (1967) i Posłaniec (1971). Był dwukrotnie nominowany do Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany do filmów: Kochanica Francuza (1981) Karela Reisza na podstawie powieści pod tym samym tytułem autorstwa Johna Fowlesa oraz Zdrada (1983) Davida Hugh Jonesa na podstawie własnej sztuki[1].
W styczniu 2005 Harold Pinter ogłosił, iż odstępuje od pisania sztuk teatralnych, ponieważ postanowił zaangażować się w działalność polityczną.
Działalność polityczna
Pinter postulował swobodę wypowiedzi podczas wieloletniej współpracy z PEN Clubem. W 1985 dołączył do misji amerykańskiego dramaturga Arthura Millera International PEN-Helsinki Watch Committee do Turcji, mającej na celu zbadanie i protest przeciwko torturom uwięzionych pisarzy. Spotkał tam wiele osób będących ofiarami ucisku politycznego. W ambasadzie amerykańskiej, w trakcie uroczystości, podczas której uhonorowano Millera, zamiast wymieniać uprzejmości, Pinter opowiadał o więźniach, którym podłączano prąd do genitaliów, i został za to wyrzucony (Miller opuścił ambasadę wraz z Pinterem). Doświadczenia z pobytu w Turcji oraz zakaz używania języka Kurdów zainspirowały go do napisania w 1988 sztuki Mountain Language.
Pinter sprzeciwiał się amerykańskiej inwazji na Afganistan i Irak. Był także przeciwnikiem interwencji NATO w Kosowie. Publicznie nazwał prezydenta Stanów Zjednoczonych, George'a W. Busha, masowym mordercą, a premiera Wielkiej Brytanii, Tony'ego Blaira, „a deluded idiot” (co można przetłumaczyć jako „zbałamucony idiota”). Pinter wielokrotnie pisał listy o tematyce politycznej do brytyjskich gazet. Porównywał administrację Busha do nazistowskich Niemiec Adolfa Hitlera.
Harold Pinter należał również do Międzynarodowego Komitetu Obrony Slobodana Miloševicia.
Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. przyznania Nagrody Nobla Haraldowi Pinterowi |
Pinter był prezesem Gaieties Cricket Club. Był także honorowym członkiem Narodowego Towarzystwa Świeckiego (National Secular Society).
Dzieła
Sztuki
- The Room (1957), pol. Pokój („Kwartalnik Artystyczny” 1/2005), przeł. Marek Kędzierski
- The Birthday Party (1957), pol. Urodziny Stanleya („Dialog” 10/1960), przeł. Adam Tarn
- The Dumb Waiter (1957), pol. Samoobsługa („Dialog” 3/1961), przeł. Adam Tarn
- A Slight Ache (1958), pol. Lekki ból („Oficyna poetów” 2/1976), przeł. Bolesław Taborski
- The Hothouse (1958), pol. Cieplarnia
- The Caretaker (1959), pol. Dozorca („Dialog” 2/1963), przeł. Kazimierz Piotrowski i Bronisław Zieliński
- Skecze (1959)
- The Black and White
- Trouble in the Works
- Last to Go
- Request Stop
- Special Offer
- That's Your Trouble
- That's All
- Interview
- Applicant
- Dialogue Three
- A Night Out (1959)
- Night School (1960)
- The Dwarfs (1960)
- The Collection (1961), pol. Kolekcja, przeł. Bolesław Taborski[2]
- The Lover (1962), pol. Kochanek (Dialog 8/1966), przeł. Bolesław Taborski
- Tea Party (1964)
- The Homecoming (1964), pol. Powrót do domu („Dialog” 12/1965), przeł. Adam Tarn
- The Basement (1966)
- Landscape (1967), pol. Krajobraz („Dialog” 4/1969), przeł. Bolesław Taborski
- Silence (1968), pol. Milczenie (t. II Dramatów, 2006), przeł. Piotr Sobolczyk
- Skecz: Night (1969), pol. Noc (t. II Dramatów, 2006), przeł. Piotr Sobolczyk
- Old Times (1971), pol. Dawne czasy („Dialog” 2/1972), przeł. Bolesław Taborski
- Monologue (1972)
- No Man's Land (1974)
- Betrayal (1978), pol. Zdrada („Dialog” 5/1979), przeł. Bolesław Taborski
- Family Voices (1980)
- Victoria Station (1982)
- A Kind of Alaska (1982) pol. Niby-Alaska
- Skecz: Precisely (1983)
- One For the Road (1984) pol. Jednego na drogę
- Mountain Language (1988), pol. Górski język, przeł. Tomasz Miłkowski
- The New World Order (1991)
- Party Time (1991), pol. Przyjęcie („Dialog” 12/1991), przeł. Bolesław Taborski
- Moonlight (1993), pol. Światło księżyca („Dialog” 12/1993), przeł. Bolesław Taborski
- Ashes to Ashes (1996), pol. Z prochu powstałeś („Dialog” 12/1996), przeł. Bolesław Taborski
- Celebration (1999), pol. Rocznica („Dialog” 10/2000), przeł. Bolesław Taborski
- Skecz: Press Conference (2002)
Proza
- Kullus (1949)
- The Dwarfs (1952-56)
- Latest Reports from the Stock Exchange (1953)
- The Black and White (1954-55)
- The Examination (1955)
- Tea Party (1963)
- The Coast (1975)
- Problem (1976)
- Lola (1977)
- Short Story (1995)
- Girls (1995)
- Sorry About This (1999)
- God's District (1997)
- Tess (2000)
- Voices in the Tunnel (2001)
Przypisy
- ↑ Harold Pinter: Awards. IMDb. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
- ↑ Kolekcja, Teatr Telewizji. „Dziennik Teatralny”, październik 2006. [dostęp 2009-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-08)]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Mroki Pinterlandii – recenzja dramatów Harolda Pintera
- Pinterlandia w filmie
- p
- d
- e
1971–2000 |
|
---|---|
od 2001 |
|
- Wikiprojekt:Filmy
- p
- d
- e
XX wiek |
|
---|---|
XXI wiek |
|
- ISNI: 0000000121415641
- VIAF: 83076151
- LCCN: n79125182
- GND: 118594494
- NDL: 00452867
- LIBRIS: 1zcfg92k2n2nkqr
- BnF: 11919883z
- SUDOC: 027074617
- SBN: CFIV007060
- NLA: 35423930
- NKC: jn19990006574
- BNE: XX1098907
- NTA: 06839814X
- BIBSYS: 90054019
- CiNii: DA00843553
- Open Library: OL39212A
- PLWABN: 9810631730305606
- NUKAT: n96403042
- OBIN: 100647
- J9U: 987007266667505171
- PTBNP: 90492
- CANTIC: a10421531
- LNB: 000158199
- NSK: 000027666
- CONOR: 7893603
- BNC: 000855868
- ΕΒΕ: 65961
- BLBNB: 000323153
- KRNLK: KAC199621762
- LIH: LNB:V*293664;=BQ