Nekosta arrunt

Nekosta arrunt
Irudi gehiago
Iraute egoera
Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa

Erreinua	Plantae
Klasea	Pinopsida
Ordena	Pinales
Familia	Cupressaceae
Generoa	Cupressus
Espeziea	Cupressus sempervirens L.

Banaketa mapa


Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	Cupressus sempervirens seed ^(en)

Nekosta arrunta edo altzifre arrunta (Cupressus sempervirens) Cupressus generoko zuhaitz espezie bat da, jatorria Asian duena, baina Ipar Hemisferio osoan etxekotu dena, batez ere Mediterraneoaren arroan.

Sempervirens terminoa latinetik eratorria da eta "beti berde" esan nahi du.

Ezaugarriak

Hosto iraunkorreko zuhaitz hau 30 m garai izatera irits daiteke. Forma konikoa du. Adar txikiak, marroixkak eta ezkatadunak ditu; hostoak ere ezkata-itxurakoak eta berde ilunak; pinaburuak, berriz, txikiak eta biribilak. Nekosta arruntetan ere badira bi forma:

pyramidalis, itxuraz lantza-puntaren antzekoa eta tamainaz 25-30 m luzea eta adar asko eta enborraren aldera bilduak dituena, eta
horizontalis, adar gutxiago, sakabanatuak eta zabalera hedatuak dituena, eta tamainaz ere bestea baino txikiagoa dena.

500-700 urte bizi daiteke, eta 1.000 urteko zuhaitzak ere badira.^[1]

Zurtoina – Azala

Nekostaren enborra zuzena, lodia eta grisa izaten da. Zura oso usaintsua da.

Loreak

Kono arrak oso txikiak, oboideak eta horiak dira, eta gehienbat adaxken puntetan sortzen dira, multzoka. Kono emeak arre-grisak dira, eta talde txikitan edo bakanka sortzen dira.

Fruituak

Udaberrian loratzen da nekosta; eta fruitua, hurrengo urteko udazkenean heltzen. Fruitua estrobiloa da.

Habitata

Ekialde Hurbilekoa da berez, baina artifizialki ugaldu dituzte espezie apaingarri gisa (hilerrietan); eta, batzuetan, basogintzako birpopulaketetarako erabiltzen dituzte, ia beti beste espezie batzuekin batera, zona lehorretan. Nekostak edo altzifreak azkar hazten dira, eta oso bizitza luzea izan dezakete.

Erabilera

Hazkunde azkarrekoak direnez, oso egokiak dira haizetik babesteko hesiak egiteko. Erretxinan aberatsak izateak suteetatik babesten ditu nekostak, eta behar duten ura xurgatzeko laguntzen die. Hori dela eta, alderdi lehorretan bizi daitezke, eta aproposak dira eremu oso lehorrak oihaneztatzeko. Lorategiak edo parkeak apaintzeko erabiltzen da. Egurra oso aromatikoa du, eta ia ustelezina; horregatik, oso estimatua da zurgintzan, ebanisterian... Garai batzuetan, erretxina lurrontzietan erretzen zen, eta olioa helburu terapeutikoekin erabiltzen.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Botanika.wikispaces.com webgunetik hartu da, CC BY-SA 3.0 lizentziapean.

↑ Lur entziklopedietatik hartua.

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q147513 Multimedia: Cupressus sempervirens / Q147513 Espezieak: Cupressus sempervirens Identifikadoreak GND: 4191395-4 LCCN: sh85068784 AAT: 300343712 Hiztegiak eta entziklopediak Britannica: url Datu taxonomikoak African Plant DB: 130995 Catalogue of Life: 441481 EOL: 1034869 Fl. China: 200005421 GBIF: 2684030 GRIN: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=12665 IPNI: 261974-1 ITIS: 183456 UICN: 32518 NCBI: 13469 PlantList: kew-2748781 W3TROPICOS: 9400073 USDA Plants: CUSE2 Kimikako identifikadoreak UNII: V0IW9P606J

Autoritate kontrola

Wikimedia proiektuak
Datuak: Q147513
Multimedia: Cupressus sempervirens / Q147513
Espezieak: Cupressus sempervirens

Identifikadoreak
GND: 4191395-4
LCCN: sh85068784
AAT: 300343712
Hiztegiak eta entziklopediak
Britannica: url
Datu taxonomikoak
African Plant DB: 130995
Catalogue of Life: 441481
EOL: 1034869
Fl. China: 200005421
GBIF: 2684030
GRIN: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=12665
IPNI: 261974-1
ITIS: 183456
UICN: 32518
NCBI: 13469
PlantList: kew-2748781
W3TROPICOS: 9400073
USDA Plants: CUSE2
Kimikako identifikadoreak
UNII: V0IW9P606J

Datuak: Q147513
Multimedia: Cupressus sempervirens / Q147513
Espezieak: Cupressus sempervirens

i e a Euskal Herriko zuhaitzak (autoktonoak)
Pinazeoak : Larizio pinua (Pinus nigra) • Itsas pinua (Pinus pinaster) • Intsinis pinua (Pinus radiata) • Pinazi-pinua (Pinus pinea) • Pinu gorria (Pinus sylvestris) • Mendi-pinua (Pinus uncinata) • Alepo pinua (Pinus halepensis) • Izei gorria (Picea abies) • Izei zuria (Abies alba) • Nordmann izeia edo Kaukasoko izeia (Abies nordmanniana) • Himalaiako zedroa (Cedrus deodara) • Atlasko zedroa (Cedrus atlantica) • Europar laritza edo Alertzea (Larix decidula) Kupresazeoak : Altzifre arrunta edo Nekosta arrunta (Cupressus sempervirens) • Monterreyko nekosta (Cupressus macrocarpa) • Lawson altzifrea edo Lawson nekosta (Chamaecyparis lawsoniana) • Ipar-ipurua edo Ipar-orrea (Juniperus communis) • Hego-ipurua edo Hego-orrea (Juniperus oxycedrus) • Intsentsu-sabina edo Intzentsu-miterra (Juniperus thurifera) • Mendebaldeko tuia (Thuja occidentalis) Fagazeoak : Haritz kanduduna (Quercus robur) • Haritz kandugabea (Quercus petraea) • Zingira-haritza (Quercus palustris) • Artea (Quercus ilex) • Artelatza (Quercus suber) • Erkametza (Quercus faginea) • Ametza (Quercus pyrenaica) • Ametz ilaunduna edo Haritz ilaunduna (Quercus pubescens) • Pago arrunta (Fagus sylvatica) • Gaztainondoa (Castanea sativa) Juglandazeoak : Intxaurrondo arrunta (Juglans regia) Oleazeoak : Lizar arrunta (Fraxinus excelsior) • Lizar hostotxikia (Fraxinus angustifolia) • Olibondoa (Olea europaea) • Gartxu hostozabala (Phillyrea latifolia) • Gartxu hostoestua (Phillyrea angustifolia) • Beltxale japoniarra edo Arbustu japoniarra (Ligustrum japonicum) • Arbustu japoniarra Aureum (Ligustrum ovalifolium) Ulmazeoak : Zumar hostozabala (Ulmus glabra) • Zumar hostotxikia (Ulmus minor) Taxazeoak : Hagin arrunta (Taxus baccata) Morazeoak : Pikondoa (Ficus carica) Betulazeoak : Urki zuria edo Urki iletsua (Betula pubescens) • Urki dilindaria edo Urki zilarkara (Betula pendula) • Hurritza edo Hurrondoa (Corylus avellana) • Haltz beltza (Alnus glutinosa) • Xarma arrunta (Carpinus betulus) Salikazeoak : Makal beltza (Populus nigra) • Italiako makala (Populus nigra italica) • Lertxuna (Populus tremula) • Zurzuria edo Zumartxuria (Populus alba) • Zume negartia (Salix babylonica) • Ahuntz-sahatsa edo Sahats hosto-beltza (Salix caprea) • Zume zuria (Salix alba) • Zume adar-bihurria edo Txinako sahats bihurritua (Salix matsudana) • Sahats iluna (Salix atrocinerea) • Zume hauskorra (Salix fragilis) Ezkiak edo Tiliazeoak : Ezki hostozabala (Tilia platyphyllos) • Ezki ilauntsua edo Ezki zilarkara (Tilia tomentosa) • Ezki hostotxikia (Tilia cordata) Astigarrak, Eiharrak edo Azerazeoak : Astigar zorrotza (Acer platanoides) • Astigar arrunta (Acer campestre) • Italiar iharra edo Eihar opalus (Acer opalus) • Frantses iharra edo Eihar frantsesa (Acer monspessulanum) • Lizar-astigarra edo Negundo astigarra (Acer negundo) • Astigar gorria (Acer rubrum) • Astigar zuria (Acer pseudoplatanus) Hipikastanazeoak : Indigaztainondoa (Aesculus hippocastanum) Laurazeoak : Ereinotza edo Erramua (Laurus nobilis) • Gurbitza (Arbutus unedo) Minosazeak : Mimosa (Acacia dealbata) Leguminosoak : Japoniako sasiakazia edo Japoniar sofora (Sofora japonica) • Judasen arbola edo Amodio-zuhaitza (Cercis siliquastrum) Errutazeoak : Laranjondoa (Citrus sinensis) Tamarikazeoak : Frantses milazka edo Tamariz arrunta (Tamarix gallica) • Zingira-nekosta (Taxodium distichum) Sekuoiak : Sekuoia erraldoia (Sequoiadendron giganteum) • sekuoia luzea edo sekuoia gorria (Sequoia sempervirens) platanazeoak : Platano arrunta edo Alboa (Platanus acerifolia) Ginkoazeoak : Ginkgoa (Ginkgo biloba) Litrazeoak eta mirtazeoak : Indimitrea, Jupiterren zuhaitza edo Indietako lilia (Lagerstroemia indica) • Tutu-eskuila (Callistemon sp.) Malbazeoak : Siriako arrosa (Hibiscus syriacus) • Irasagarrondoa (Cydonia oblonga) Teazeoak eta anakardiazeoak : Japoniako kamelia (Camellia japonica) • Legeltxorra (Pistacia lentiscus) Zerzidifilazeoak : Katsura (Cercidiphyllum japonicum) Bignoniazeoak : Ameriketako katalpa arrunta (Catalpa bignonioides) Magnoliazeoak : Tulipa-arbola (Liriodendron tulipifera) • Magnolia lorandia (Magnolia grandiflora) • Soulange magnolia (Magnolia soulangeana) • Intxaurrondo beltza (Juglans nigra) Hamamelidazeoak : Likidanbarra edo Estorake arbola (Liquidambar styraciflua) • Pertsiako parrotia edo Burdin arbola (Parrotia persica) Apozinazeoak : Heriotzorria edo Adelfa (Nerium oleander) Anakardiazeoak : Ahuntzadarra (Pistacia terebinthus) Mirtazeoak : Eukalipto urdina (Eucalyptus globulus) Buxazeoak : Ezpel arrunta (Buxus sempervirens) Errosazeoak : Madariondo arrunta edo Udareondo arrunta (Pyrus communis) • Txinako udareondoa (Pyrus calleryana) • Sagarmina, Sagarrondo makatza edo Txori-sagarra (Malus sylvestris) • Sagarrondo loreduna (Malus perpetu evereste) • Arbendolondoa, Almendrondoa edo Amamdaondoa (Prunus dulcis) • Basagereziondoa (Prunus avium) • Gerezi-aranondoa (Prunus cerasifera) • Otsagereziondoa (Prunus padus) • Portugalgo erramua (Prunus lusitanica) • Prunus amanogawa • Japoniako mizpirondoa (Eriobotrya japonica) • Elorri zuria (Crataegus monogyna) • Elorri beltza (Prunus spinosa) Palmazeoak : • Kanariar palmondoa (Phoenix canariensis) • Txinako palmondoa edo Kalamu-palmondoa (Trachycarpus fortunei) Akifoliazeoak : • Gorostia (Ilex aquifolium) • Urre-koloreko gorostia (Ilex aquifolium aureomarginata) Erranunkulazeoak : Aihena (Clematis fammula) • Aihenzuria edo Ezkabia-belarra (Clematis vitalba) Papilionazeoak : Sasiakazia (Robinia pseudoacacia) Kornazeoak : Zuhandor arrunta (Cornus sanguinea) Zelastrazeoak : Basaerramu europarra (Euonymus europaeus) Erramnazeoak : Txorbeltza edo Karraskila (Rhamnus alaternus) • Hesilaharra (Rhamnus cathartica) • Zumalakarra (Frangula alnus) Kaprifoliazeoak : Intsusa beltza (Sambucus nigra) Kaesalpiniazeoak : Algarroboa (Ceratonia siliqua) Bitazeoak : Mahatsondoa (Vitis vinifera) Simaroubazeoak : Ailantoa (Ailanthus altissima) Elaeagnazeoak eta Cannabazeoak : Olibo zumea (Elaeagnus angustifolia) • Lupulua (Humulus lupulus) Ulmazeoak : Almeza edo Basaka (Celtis australis) Errosazeoak : Otsalizarra (Sorbus aucuparia) • Gurbea (Sorbus domestica) • Basagurbea edo mazpila (Sorbus torminalis) • Hostazuria (Sorbus aria)
Euskal Herriko zuhaitzak, Fernado Pedro Pérez, Bilbao : Iraungitzeko Zorian Dauden Espezieak Defendatzeko Elkargoa, 2003. ISBN 84-932684-4-5 Euskal Herriko zuhaitz autoktonoak, Fernado Pedro Pérez, Eusko Jaurlaritza, 2014ko ekaina.

Euskal Herriko zuhaitzak (autoktonoak)

Pinazeoak :
Larizio pinua (Pinus nigra)

• Itsas pinua (Pinus pinaster) • Intsinis pinua (Pinus radiata) • Pinazi-pinua (Pinus pinea) • Pinu gorria (Pinus sylvestris) • Mendi-pinua (Pinus uncinata) • Alepo pinua (Pinus halepensis) • Izei gorria (Picea abies) • Izei zuria (Abies alba) • Nordmann izeia edo Kaukasoko izeia (Abies nordmanniana) • Himalaiako zedroa (Cedrus deodara) • Atlasko zedroa (Cedrus atlantica) • Europar laritza edo Alertzea (Larix decidula)
Kupresazeoak :
Altzifre arrunta edo Nekosta arrunta (Cupressus sempervirens) • Monterreyko nekosta (Cupressus macrocarpa) • Lawson altzifrea edo Lawson nekosta (Chamaecyparis lawsoniana) • Ipar-ipurua edo Ipar-orrea (Juniperus communis) • Hego-ipurua edo Hego-orrea (Juniperus oxycedrus) • Intsentsu-sabina edo Intzentsu-miterra (Juniperus thurifera) • Mendebaldeko tuia (Thuja occidentalis)
Fagazeoak :
Haritz kanduduna (Quercus robur) • Haritz kandugabea (Quercus petraea) • Zingira-haritza (Quercus palustris) • Artea (Quercus ilex) • Artelatza (Quercus suber) • Erkametza (Quercus faginea) • Ametza (Quercus pyrenaica) • Ametz ilaunduna edo Haritz ilaunduna (Quercus pubescens) • Pago arrunta (Fagus sylvatica) • Gaztainondoa (Castanea sativa)
Juglandazeoak :
Intxaurrondo arrunta (Juglans regia)
Oleazeoak :
Lizar arrunta (Fraxinus excelsior) • Lizar hostotxikia (Fraxinus angustifolia) • Olibondoa (Olea europaea) • Gartxu hostozabala (Phillyrea latifolia) • Gartxu hostoestua (Phillyrea angustifolia) • Beltxale japoniarra edo Arbustu japoniarra (Ligustrum japonicum) • Arbustu japoniarra Aureum (Ligustrum ovalifolium)
Ulmazeoak :
Zumar hostozabala (Ulmus glabra) • Zumar hostotxikia (Ulmus minor)
Taxazeoak :
Hagin arrunta (Taxus baccata)
Morazeoak :
Pikondoa (Ficus carica)
Betulazeoak :
Urki zuria edo Urki iletsua (Betula pubescens) • Urki dilindaria edo Urki zilarkara (Betula pendula) • Hurritza edo Hurrondoa (Corylus avellana) • Haltz beltza (Alnus glutinosa) • Xarma arrunta (Carpinus betulus)
Salikazeoak :
Makal beltza (Populus nigra) • Italiako makala (Populus nigra italica) • Lertxuna (Populus tremula) • Zurzuria edo Zumartxuria (Populus alba) • Zume negartia (Salix babylonica) • Ahuntz-sahatsa edo Sahats hosto-beltza (Salix caprea) • Zume zuria (Salix alba) • Zume adar-bihurria edo Txinako sahats bihurritua (Salix matsudana) • Sahats iluna (Salix atrocinerea) • Zume hauskorra (Salix fragilis)
Ezkiak edo Tiliazeoak :
Ezki hostozabala (Tilia platyphyllos) • Ezki ilauntsua edo Ezki zilarkara (Tilia tomentosa) • Ezki hostotxikia (Tilia cordata)
Astigarrak, Eiharrak edo Azerazeoak :
Astigar zorrotza (Acer platanoides) • Astigar arrunta (Acer campestre) • Italiar iharra edo Eihar opalus (Acer opalus) • Frantses iharra edo Eihar frantsesa (Acer monspessulanum) • Lizar-astigarra edo Negundo astigarra (Acer negundo) • Astigar gorria (Acer rubrum) • Astigar zuria (Acer pseudoplatanus)
Hipikastanazeoak :
Indigaztainondoa (Aesculus hippocastanum)
Laurazeoak :
Ereinotza edo Erramua (Laurus nobilis) • Gurbitza (Arbutus unedo)
Minosazeak :
Mimosa (Acacia dealbata)
Leguminosoak :
Japoniako sasiakazia edo Japoniar sofora (Sofora japonica) • Judasen arbola edo Amodio-zuhaitza (Cercis siliquastrum)
Errutazeoak :
Laranjondoa (Citrus sinensis)
Tamarikazeoak :
Frantses milazka edo Tamariz arrunta (Tamarix gallica) • Zingira-nekosta (Taxodium distichum)
Sekuoiak :
Sekuoia erraldoia (Sequoiadendron giganteum) • sekuoia luzea edo sekuoia gorria (Sequoia sempervirens)
platanazeoak :
Platano arrunta edo Alboa (Platanus acerifolia)
Ginkoazeoak :
Ginkgoa (Ginkgo biloba)
Litrazeoak eta mirtazeoak :
Indimitrea, Jupiterren zuhaitza edo Indietako lilia (Lagerstroemia indica) • Tutu-eskuila (Callistemon sp.)
Malbazeoak :
Siriako arrosa (Hibiscus syriacus) • Irasagarrondoa (Cydonia oblonga)
Teazeoak eta anakardiazeoak :
Japoniako kamelia (Camellia japonica) • Legeltxorra (Pistacia lentiscus)
Zerzidifilazeoak :
Katsura (Cercidiphyllum japonicum)
Bignoniazeoak :
Ameriketako katalpa arrunta (Catalpa bignonioides)
Magnoliazeoak :
Tulipa-arbola (Liriodendron tulipifera) • Magnolia lorandia (Magnolia grandiflora) • Soulange magnolia (Magnolia soulangeana) • Intxaurrondo beltza (Juglans nigra)
Hamamelidazeoak :
Likidanbarra edo Estorake arbola (Liquidambar styraciflua) • Pertsiako parrotia edo Burdin arbola (Parrotia persica)
Apozinazeoak :
Heriotzorria edo Adelfa (Nerium oleander)
Anakardiazeoak :
Ahuntzadarra (Pistacia terebinthus)
Mirtazeoak :
Eukalipto urdina (Eucalyptus globulus)
Buxazeoak :
Ezpel arrunta (Buxus sempervirens)
Errosazeoak :
Madariondo arrunta edo Udareondo arrunta (Pyrus communis) • Txinako udareondoa (Pyrus calleryana) • Sagarmina, Sagarrondo makatza edo Txori-sagarra (Malus sylvestris) • Sagarrondo loreduna (Malus perpetu evereste) • Arbendolondoa, Almendrondoa edo Amamdaondoa (Prunus dulcis) • Basagereziondoa (Prunus avium) • Gerezi-aranondoa (Prunus cerasifera) • Otsagereziondoa (Prunus padus) • Portugalgo erramua (Prunus lusitanica) • Prunus amanogawa • Japoniako mizpirondoa (Eriobotrya japonica) • Elorri zuria (Crataegus monogyna) • Elorri beltza (Prunus spinosa)
Palmazeoak :
• Kanariar palmondoa (Phoenix canariensis) • Txinako palmondoa edo Kalamu-palmondoa (Trachycarpus fortunei)
Akifoliazeoak :
• Gorostia (Ilex aquifolium) • Urre-koloreko gorostia (Ilex aquifolium aureomarginata)
Erranunkulazeoak :
Aihena (Clematis fammula) • Aihenzuria edo Ezkabia-belarra (Clematis vitalba)
Papilionazeoak :
Sasiakazia (Robinia pseudoacacia)
Kornazeoak :
Zuhandor arrunta (Cornus sanguinea)
Zelastrazeoak :
Basaerramu europarra (Euonymus europaeus)
Erramnazeoak :
Txorbeltza edo Karraskila (Rhamnus alaternus) • Hesilaharra (Rhamnus cathartica) • Zumalakarra (Frangula alnus)
Kaprifoliazeoak :
Intsusa beltza (Sambucus nigra)
Kaesalpiniazeoak :
Algarroboa (Ceratonia siliqua)
Bitazeoak :
Mahatsondoa (Vitis vinifera)
Simaroubazeoak :
Ailantoa (Ailanthus altissima)
Elaeagnazeoak eta Cannabazeoak :
Olibo zumea (Elaeagnus angustifolia) • Lupulua (Humulus lupulus)
Ulmazeoak :
Almeza edo Basaka (Celtis australis)
Errosazeoak :
Otsalizarra (Sorbus aucuparia) • Gurbea (Sorbus domestica) • Basagurbea edo mazpila (Sorbus torminalis)

• Hostazuria (Sorbus aria)

Euskal Herriko zuhaitzak, Fernado Pedro Pérez, Bilbao : Iraungitzeko Zorian Dauden Espezieak Defendatzeko Elkargoa, 2003. ISBN 84-932684-4-5
Euskal Herriko zuhaitz autoktonoak, Fernado Pedro Pérez, Eusko Jaurlaritza, 2014ko ekaina.